GÜNEBAKANDA ESKİ GELENEKLER






not: bu bilgilere Hüseyin ARSLAN (öğretmen) ın üniversitedeki tez çalışmasını oluşturduğu kitaptan yararlanılmaktadır.Kendilerine çok teşekkür ederiz.

1-Kız isteme

Evlenme çagına gelen kız erkek tarafından begenildigi zaman, öncelikle oglanın anası ile bir kadın dünürlüge giderek,Alahın emri peygamberin kavliyle kızınızı oglumuz için istemeye geldik.der, kızın ana ve babası hoş geldiniz sefa getirdiniz derse,olumlu ışık alınmış sayılır,giderken ayakkabılar cevrilmişse ,cayları corbaları verilmişse iş oluyor demektir ,birkac gün sonra gine geliriz denir,Bu arada kız tarafı durumu akrabalarına arzederler ve söz kesmek için oglan tarafına haber salınır.

2-Söz almak veya börek yemek

Kızın kesin olarak sözünün verilecegi gece misafirlere meşhur alahdiyan böregi hazırlanır,yemede yanında yat yarasın kocuma helal,yine tekrar Allahın emri tekrarlanır mahalle imamı dua eder. Söz alındıgı gece erkek ve kız tarafları nişan ve dügün için ne yapacaklarını tayin ederler.

3-Nişan ve adet

Söz alındıktan sonra gerekli hazırlıkların tamamlamasını takiben devam eder.köy bekcisi Mükreminin ilanıyla başlar.Burda şunuda belirtelim Mükreminin ilanını bizim köylü olmayanlar kesin anlayamazlardı,Üçgün süren nişana genellikle kadınlargider yazma,tülbent,elbiselik,para götürürler bunlara atkı denirdi kaynanaya hayırlı olsun denilir

Nişanın ücüncü günü köy odasına toplanan erkeklere,nişan bohcası denen erkek tarafının yaptıgı şeylerin hepsi imam muhtar tarafından kayıt altına alınarak kız evine yollanır ,bu yazılan üç nüsha olur biri kız tarafına,biri oglan tarafına digeride imam veya muhtarda kalırdı.

Bak azkalsın unutuyodum,kızın nişanlısı olan oglandan kacma adeti varya beni sini,r ederdi ,kız nişanlısını görünce delik arardı saklanmaya bazende kızın kacma imkanı olamayan yerlerde sakınırdı .Ama kapılar ardına karışmam......anlarsınya...

4-Adet günü yüzük takma

Nişandan bir hafta sonra oglan evinden kız evine giden kadınların merasimidir.Bir kadın akrabalara ve komşulara akşam yüzük takacagız diye dolanarak davette bulunurdu,Gelinlik kız misafirlerin ellerini öper,bu arada kıza hediyeler verilir,yüzük takılır.sonra köyün manicisi rahmetli Peliza tefi eline alarak başlar söylemeye kadınlarda döktüre döktüre oynarlar, nerde şimdiki gibi ceyran teyip sidi calar herşey safkan dogal,millet acıktı hani yemek yemekte var afiyet olsun.

5- DÜGÜN

Oglan evi agırlık merasimi denilen dügünden bir iki gün önce genelde sabah komşulara yemek verir ve alınan eşyalar 35 lik traktörle kız evine bırakilır.

Yine Mükremi dikkat dikkat ahmet oglu memedin dügünü başlamıştır tüm köylü davetlidir der,kız tarafından kız başıda omuzunda cecim hegbesi geline yapılan takılar bogazında tüm köye yolluk dagıtır.nemi şeker sabun cörek pırtı dagıtır kız evine dügüne davet eder.

Oglan evine hem kadınlar hem erkekler gider,kız evine genelde kadınlar giderler,üçgün dügün çalınır çal Sabri usta vur mehder dügün olsun..gelen dügüncüler konak yeri denen komşu evlere guruplar yerleştirilir,önce hoşgeldinci şeker leblebi cerez getirir .zarflardaki sacıyı alır gider sonra dügün kahyaları hoşgeldine gelir sonra dügün evinden getirilen yemek yenir sohbet edilir mehter gelir oynanır ,çay icilir başka şeylerde içilebilir gece yarısı oldu artık gitsek iyi olur haydin kalkın oyuna doymadıysa bir sacı ile oglan evine bidaha gidebilirsin.

birde mehderin löbet vurması vardı ev ev dolaşır herkezin sevdigi havayı vurabilir başişini alır gider.

6- Kız çimdirme günü

Cumartesi yengeler hazırlanmış siyah bürüklere girmişler gelin önde kız başı yanında daha önde mehder onun önündede sacı taşıyan cocuk basındaki halburda gelinin taş başında giyecegi elbisesi olurdu.eski yunnakta yıkanır,tekrar mehter ve yengelerle beraber oglan evi önünden şimdiki merkez cami ideki köprü altından gecirilerek kız evine gidilir …

7- Kına gecesi

Gelin almadan bir gün önceki akşamıdır,Oglan evinden kına yengeleri geldikten sonra geline kına yakma merasimine gecilir..bu esnada ilahiler ve deyişlerle gelin aglatılmaya calışılır aglamayan gelin bek iyi sayılmaz katı yürekli derler,

Al yeşil nalinli hem ayagında

Kırmızı gül acmış Allah al yanagında

Tezce acılmış kuşluk çagında

Ver kız elin kınaya,

Atlamış alçak eşigi

Sofradan kaptı kaşıgı

Anasının son beşigi

Şen babam şen evin şen olsun

Gidiyorum haberin olsun

Büyük evi ıssız koyan

Teregini susuz koyan

Anasını kızsız koyan

Ver kız elini kınaya

Bu sözlerden sonra gelinin kınası yakılır,Gelininkınasını diger kızlarda yakarlar ugur getirecegine inanılır,

Yukardaki maniye kim aglar neresi yanık bunun Peliza emem söylerse belki aglanırdı.

8-Gelin alma

Ya parşemba veya pazara raslayan gelin alma ,öyleye yakın atlar hazırlanır köyün en iyi ve güzel atı geline tayin edilir .diger atlara eşyalar yüklenir. NEYSE biraz beri gelelim traktör olsun bari gelin arabasıda Kocaborugilin Musinin dört ceker jipi olsun gelini jipe bindirmeden önce bahşişler verilecek kız basına sandık üstüne arabaya binene ,biraz az alın adamı fazla yormayın agalar eşyaları Memet ustanın sarı fiyatına yükledik kornaya bastık silahlar bırom ,brom patladı nereye maden tepesinde oynayıp oglan evine gelecegiz ve dügün bitecek,Gelinin oglan evine gelinceki adetleri daha sonra zikredecegiz.

9- Servet Yemegi ve damat iceri atma

Gelinin alındıgı günün akşam namazından sonra yemek yenilir camiye gidilir yassı namazından sonra damat öne gecer imam ve cemaat selavat getirerek damadın evinin önüne veya aşagı kapı denen ilk katın salonunda halka olunup imam dua eder, aminden sonra damat elöper ve hızlı bir şekilde gelin odasına girer.İcerden meşhur alahdiyan böregini dışarıya verir ve gelen cemaat yedikten sonra dagılırlar,Damat gelinin hediyesini vererek duvagını acar, bu arada kim kimin ayagına önce basarsa ileriki hayatta o evde onun sözünün gececeginer inanılır .bu ve benzeri konuları batıl inaclar bölümünde ele alacagız.

10-Çocuk görme

Bu genellikle gelinin ilk çocugu için söz konusudur .Akrabalar çiftlerin mutlulugunu paylaşmak için hediyelerle gelirler.Allah analı babalı büyütsün hayırlı evlat olsun denir.

11-Asker Ugurlamak

Bu adet askerlerin gitmesine 5 veya 10 gün kala başlar,halk tarafından erkek ve kadınların asker evini ziyaretleridir,Yine giden kadınlar boş gitmezler.

Gidecegi günün sabahı musalla meydanına toplanılır .Gidecek askerler sıra olunur halkla kucaklaşıp helallaşılır,Sonra duran hoca o nazlı sesiyle duasını yapar ve ugurlanır.

HAYATIN ÇEŞİTLİ SAFHALARI İLE İLGİLİ BATIL İNACLAR VE BÜYÜSEL İŞLEMLER

1- Doğum

Bu bölümde yaklaşık 30-40 sene önceki ve evveline ait inanış ve adetler yer almaktadır,Hayatın dünyadaki başlangıcı olan dogum mutlu bir alaydır,karı ile kocanın evliliklerini pekiştirici,gelecege güvenle bakabilme hayatın meyvesi,gelecegin ümididir.

a- Kısırlıgı giderme

Tıbbın ilerlemesiyle doktorlar imit kapisı olmuşlardır,eskilerde birtakım carelere başvurulmuştur,

b-Çocugu olmayan kadına hamaylı yazdırılır,hamaylının yazıldıgı günleri takip eden günlerde evli çiflere cinsi münasebet tavsiyede bulunulur.Çocuk olması ümit edilir eger olursa dogum yapana kadar hamaylı bogazında takılı kalır.

c-Çocugu olmayan kadın Erbanın kececi köyündeki tekkeye götürülür dua edilir medet umulur.

d-Herhangi bir mezarın üzerine elma konulur elma sabaha kadar çürürse çocuk olmayacagına,çürümese olacagına işaret olarak inanılır.

e-Kısır kadın çok çocuklu bir erkegin ceketini giyerek yatar

f-Kaplumbaga kabugu dövülerek kısır olan kadına yedirilir

2-Cinsiyet Tayini

Gelecegi bilme merakı gebeliktede kendini göstermiştir Cinsiyet tayininde bazıön belirtilerle tahminde bulunulur, bunlar şöyledir.

a-Kadının hamilelikte yüzü çok çillenirse erkek olacagına inanılır

b-Karnı sivri ise erkek olacagı inancı

c-Karnı büyük ise erkek olacagı inancı

d-Dogum sırasında sancı kadının belinden gelirse erkek olacagı inancı

Nasılki dogacak çocugun kız yada erkek olmasını etkileyen eylemler varsa ikiz olması ile ilgili bir takım eylemlerin varlıgına inanılır

a-Heybeye oturan kadın ikiz dogurur

b-Heybeye oturan erkegin karısıda ikiz dogurur

c-Süpürkeye oturanın kız çocugunun çok olacagı inancı

d-Kendi getirdigi hediyeyi yiyenin kızının çok olması

Çocugun gebeligini etkileyen eylemler.

3-Çocugun gelecegini etkileyen olumlu eylemler

a-Aya bakan hamile kadının çocugunun ay gibi parlak olacagı
b-Kara üzüm yiyen kadının çocugunun gözlerinin kara olacagı
c-Hamilelikte huzurlu alanın çocugunun mutlu olacagı

4-Gebelik sırasında olumsuz etmenler

a-Ayıya bakan hamile kadının çocugunun kıllı olacagı
b-hamilelikte kömüş ..manda ..eti yiyenin çocugunun inatcı olacagı
c-Gebe kadın yılan görürse çocugun yılana benzeyecegi
d-Balık yiyen hamile kadının çocugunun agzı açık olacagı
e-Gebe kadınkazak,çorap gibi şeyler örerde ipi boynuna dolarsa çocugun eşinin boynuna dolanacagı

5-Dogumdan sonra yapılan eylemler

a-Çocuk dogdugunda azgına ilk tükürene hal ve hareketlerinin benzeyecegi inancından ötürü, orada bulunanlardan en ahlaklısı çocugun ağzına tükürür
b-Burnu geniş olmasın diye burnu sıkılır
c-Çocuk cimri olmasın diye oradakilere yemek verilir
d-Çocuk tatlı dilli olsun diye azgına tatlı su damlatılır
e-Güzel olsun diye yüzüne ayna tutulur
f-Çocugun eşi kuruyup düştükten sonra gezgin olmasın diye beşigine baglanır

6-Çocuga isim koymak

Dogumu takip eden ilk üç günde çocuga işim verilir,isim verirken şunlara dikkat edilir
a-Akrabalarından birinin ismi konulur ,böylece o kişileri ismen yaşatmış olurlar
b-Çok yaşaması içim yaşar işmi verilir
c-Çocugu durmayanın çocuguna duran,durmuş,dursun işmi verilir
ç-Çok kızı olanın son kıza yeter ismi verilir

7-Çocugun İsminin degiştirilmesi

Çocuga isim verildikten sonra çocuk gelişmez ve zayıf düşerse ismin yaramadıgına inanılır ve isim degişikligine gidilir ,şöyleki
Birden fazla kutuya toprak konularak arpa ekilir ve bu kutulara ayrı ayrı isim verilir hangisi daha iyi gelişirse çocuga o işim verilir
Bundan başka şu işlerde yapılır,Mehmet adlı üç evden üç bıçak alınır,her bıcaga degişik tekke ismi verilir,Çarşamba gecesi bıcaklar suya bırakılır,sabaha kadar hangi bıcak daha çok pas tutarsa onu temsil eden tekkeye gidilir ve dönüşte ilk raslanılan kadın ve erkeklerin işimleri dogacak çocuklara verilir.

B- ÇOCUK

1- Çocugun basılması inancı

Degişik iki komşuda dogum yapan iki kadın birbir yanlarına gitmezler gittiklerinde basılıp hasta olacaklarına inanılır,Basılan çocuk mumla yıkanılır ve iyileşecegine inanılır.

2- Yaşamayan çocuk

Önce dogum yapıpda çocugu ölen kadın sonraki çocuklarınında ölecegine inanıldıgından hayatta tutabilme yolları araştırılır,
a-Yedi Memet adlı yerden kumaş toplanır ve bebege gömlek dikilir
b-Çocuga babasının ismi verilir
c-Yaşar,Duran,Durmuş,Dursun gibi isaimler verilir.
Ç-Çocuk çeşitli tekkelere götürülür
D-İlk çocuk yaşar sonrakiler ölürse,yaşayan çocugun ayakkabısına maşa ile vurulurveya babannesinin gömleginden geçirilir

3-Yürüyemeyen ve Geç yürüyen çocuk

Normal zamanda yürüyemeyen veya gec yürüyen çocuga şu işlemler uygulanır
a- Erbaanın çamdibi-geligin-köyündeki tekkeye götürülür ve ordaki kayanın kogugundan gecirilir
b- -Çocuk akranlarının yana alınır ve onların bunun bir şeylerini alıp kaçırması saglanır.
c- Çocugun iki ayagı baglanarak Cuma günü cami kapısına götürülerekcamiiden ilk çıkana kestirilir buna köstek kesme denir.

4-Konuşamayan veya gec konuşan çocuk

Bu eksikligi gidermek için şu yollara baş vurulur,
a-Çocuk ziyarete götürülür
b-Agzında anahtar bükülür
d-Çocugun dili burulur.
c-Dili altından kan alınır.
Ç-Çucuk ahırdaki pehniye baglanır..hayvansan ye insansan konuş denilir…

5-Çok ağlayan ve uyumayan çocuk

Çocugun çok aglaması yakınları tarafından bek hayıra yorumlanmaz,bunu ugursuzluk sayarlar ve defetme yollarını ararlar.
a- çocugun azgına elle vurularak ,,-Kendi başını ye anandan babandan uzakdur denilir---
b- Çocugun azgına babasının ayakkabısıyla vurulur ve aynı sözler tekrarlanır.
c- Çocugun başına kara kazan geçirilir.

6- Uyumayan çocuk için ise

a-Üç sabah mezarlık çevresinde dolaştırılır
b-Mezarlıktan alınan toprak çocugun kundagına konulur.
c-Çok uyuyan başka bir çocugun kundagına sarılır
ç-çocugun boynuna uyku boncugu takılır
d-Çocugun uykusu çagrılır
e-Uyku muskası yazdırılır

7-Sancılanan Çocuk için

a-Çocugun sancısının gitmesi için Niksara baglı Buzköyündeki sancı samanlıgına götürülür.Burası bilinen bir samanlık degildir birkac taş ve dikenden ibarettir.
b-sancı agacından kesilen odunlar çocugun çimmesi için ısıtılması için yakılır.
c-At pehnisinden kabuk yontularak çocugun suyu ılıtılır.
Ç-Sancının kesilmesi için keskin bir bıçak çocugun karnı üzerinde dolandırılır.

8-Altını Islatan Çocuk

Çocuk ilerledigi yaşa rağmen altını ıslatıyorsa Niksardaki kırkkızlar türbesine götürülüp dolandırılır.

9-Çok öksüren Çocuk

Çocuk öksürüge yakalandıgında köyün girişinde mezarlıkta bulunan kayım dedenin mezarına götürülür ,Kayım dedenin kim oldugunu kimse bilmez ulu bir zat oldugu söylenir orada bulunan dikene çabut baglanır,

9-Ağzından Su Akan Çocuk İçin

Çocugun ağzı akıyorsa bunu gidermek için,çocugun dili altındaki damardan kan alınır,Buna dil altı kesmek denir,böylece azgının akmayacagına inanılır.

10-Kulagı Akan Çocuk İçin

a- Çocuk Niksardaki Melik gazi türbesine götürülür
b- B-Çocugun kulagına tereyagı eritilir ve ılk dökülür
c- Çocugun kulagına anne sütü sagılır.
d- Çocugun sidiginden kulagına bir damla damlatılır

11-Çok istifar eden çocuk

Çok kusan çocuk ya bir kuş yuvasına yada dayısının mendiline istifar ettirilir, böylece tedavi olduguna inanılır.

12- Çocugun Nazardan Korunması için

a-Çocugun yüzüne kazan karası sürülür
b-Çocugun omzuna nazar bonçugu takılır
c-Çocuk fazla gezmeye götürülmez
ç-Çakır gözlü biri çocuga baktıgında hemen çocuk yıkanılır.
d-Çocugun bezleri dışarı bırakılmaz
e-Çocugun yaşı oldugundan fazla söylenilir.
f-Çocugun yüzüne tükürülür.
g-ÇOcuga okunulur ve üflenilir
ğ-Çocugun omzuna sarımsak veya kuru tavuk boku dikilir
h-nazar muskası yazılır
k-Nazarı degen kişi bilinirse elbisesinden bir parca alınarak yakılır ve dumanı çocuga tutulur.

C—EVLENME

Evlenme hem kız hemde erkek için hayatın manası ve neslin devamıdır,bizim köyümüzdede eskiden bu hususda bazı adetler mevcut idi ,şöyleki,,

1-Gelin yeni evine gelince yapılacak işlemler

a-damat tarafından başına leblebi kuru üzüm şeker ve bocuk para sacılır
b-Gelin eşikten içeri girmeden kaynana tarafından şişe kırılır.
c-Kapıdan girince ip kopattırılır.
Ç-Ateş karıştıttırılır.
d-Duvara çivi çaktırılır.
f-Gelin ve kaynana birbirlerine tatlı ikram ettirilir.
e-Gelinin kucagına bir kız birde erkek çocuk verilirg- Gelinin yatagına kız ve oglan çocugu yuvarlandırılır.
h-Gelinin odasında bulunan bir bayan gelin ve damadın ellerini birleştirerek bir yastıkta kocayın der, bu genelde damadın kız kardeşi olur.
j- GELİNLE DAMAT KİM KİMİN AYAGINA ÖNCE BASARSA ÖMÜR BOYU İLK BASANIN SÖZÜ GECECEGİNE İNANILIR.

2-GÜVEYİ BAGLAMA

Balgama işi genelde gelin ve güveyi icin yapılır, damadın cinsel ilişkide bulnamaması icin yapılan düşmanca birtakım işlerin olacagına inanılırmış.Buna damadı balgama usulleri denilirki şöyledir,

a-Nikah sırasında ip dügümlenir.
b-Nikah esnasında kilit kapatılır.
c-Parmaktaki yüzük çıkartılır.
Ç-Açık bıçak veya makas kapatılır .
d- Nikah esnasında dikiş dikilirse damadın cinselliginin baglanacagına inanılır.

3-BAGLAMAYI ÖNLEYİCİ TETBİRLER

Büyünün önlenmesi için damadın yakınları bir takım önlemler alırlar bunlar şöyledir
a-Nikah herkezin uyudugu bir saatte gece yapılır
b-Nikah genellikle dügün başlamadan önce yapılır.
c-Nikahı kıyan hoca hem tesbihini hem mendilini dügümler,orada bulunanlara ellerini dizlerinin üzerine koymasını söyler nikahdan sonra dügümledigi şeyleri çözer.
Ç- Dmadın yakınlarıda dügüm düğler veya kilit kilitlerler ve nikahdan sonra açarlar.

4-BAGLI DAMAT NASIL ÇÖZÜLÜR

Baglanma konusu geneli psikolojik bir tanıdır , Böyle olmasına ramen birtakım tedavi yöntemleri uygulanır
a-Evdeki baglı ve kilitli şeyler açılır.
b-Gelinle damat arı kovanından atlattırılır
c-Baglayan kimse bulunur ve bagladıgı şey çözdürülür.
d-Okunmuş yumurta gelin ve damadın başında kırılır
e-Damat soguk su ile çimdirilir… bak şunlara damadı çon edecekler ateşli olsa zaten o iş tamamdıya.

D- ÖLÜMLE İLGİLİ ADETLER

Ölüm bu dünyanın sonu, sonsuz hayatın başlangıcıdır,Zaman zaman düşündüren genelde korkutan ölümü her çanlı mutlak tadacaktır,bu nedenle bizim köydede ölümle ilgili dinde olmadıgı halde eski inanışlara göre örf ve adetler mevcuttur. bu bölümde bunlara yer verecegiz....

1- Ölümle ilgili inanışlar.

a-Düşünde kazan görenin evinden cenaze çıkacagına inanılır
b-Çocuk çok aglarsa anası veya babasından birinin ölecegine inanılır.
c-Leylekler yuvasına beyaz çabut taşırsa o köyde çok cenaze olacagına inanılır.
Ç-Ölü katılmasa peşinden tekrar cenaze olacagına inanılır.
d-Ölü tabutta sallanırsa yine cenazenin çok olacagı inancı…şimdiki gibi kapalı tabutlar yoktu cenaze sala sarılır öyle götürülürdü..
e-Evin yanında baykuş öterse cenaze olacagı inancı.
f-Çok uyuyan kimsenin ölecegi inancı.

2-Ölüm Getirecek Eylemlerden Kacınma Yöntemleri.

a-Cenaze yıkamak için kullanılan odunlardan arta kalanların kullanılmaması.
b-Ogünki mahalledeki su dolu kablar boşaltılır…
c-Cenaze yıkanırken uyuyanlar kaldırılır.
Ç-Ölünün yatagı kaldırıldıktan sonra yerine su serpilir veya taş konulur.
d-Ölünün su kazanı üzerine odun yatırılır.
e-Ölü yıkandıktan sonra kazan ters cevrilir.
f-Ölü kabre konduktan sonra akrabaları arkasına bakmadan orayı terk ederler…bekte insafsız adetmiş sanki geri bakınca ölü peşlerinemi düşecek..
g-Ölü gittikten sonra arkasından su dökülür…ilk defa duyyorum geri gelsin diyemi döküyorsunuz mubarekler benim bildigim anadoluda gurbete gidenin peşinden su dökülürdü…

3-Ölümle ilgili diger inançlar..

a-Ölümü zor olanın ahrette sefa sürecegine inanılır…deli gönlüme teselli anlayan anladı..
b-Ölü için kuranokuyunca para verilmeyince yerine ulaşamayacagına inanılır..bunuda imamlar iyi işlemişler menfaatce bir bitat..
c-Ölenin kabri güzelce yapılmasa digerlerinin yanında mahcup olacagına inanılır…buda ye kürküm ye misali sanki…
ç-Bir kimse ölür peşindende yakını ölürse hasretine dayanamadı öldü denilir.
d-Brkimse ölen birinin kendinden ekmek istedigini görürse onun için yemek yapılması gerektigine inanılır..eger ekmekmverirse yanına cagırıyor denilir.

E- SEMAVİ OLAYLARLA İLGİLİ İNANÇLAR

İnsan oglu tarih boyu gökyüzü olaylarıyla çok ilgilenmişlerdir,Gerek ilkel, gerekse semavi dinlerde gögün var oluşuyla ilgili konulara ehemmiyet vermişlerdir.İnsanlar, gökyüzüneyüce varlıkların, kutsal ruhların,ilahların ve kötü ruhların yerleştigine inanmışlardır.Zaman zaman mahiyetini bilmedikleri doa olayları karşısında dehşete düşmüşlerdir.Gökteki cisimlerin kendilerine zarar vereceginden korkmuşlardır.bu sebeple çeşitli yorumlar getirmişlerdir.

1-Ay Ve Güneş Tutulması

Ay ve güneş tutulması halk arasında şöylece yorumlanmıştır.
a-Allah azgın kullarına uyarıda bulunuyor.
b-Bunlar kıyametin ön belirtileridir.
c-Yakında deprem olacaktır.
Ç-Ulu kişilerden biri ölecektir.

2-Ay Ve Güneş Tutulması Esnasında Davranışlar

a- Ezan okunur.
b- Dua edilir ve selatü selam getirilir.
c- Silah atılır
d- Teneke çalınır davul çalınır gürültü çıkarılır.

3-Yıldız Kayması

Nasılki ay ve güneş tutulmasından birtakım sebep ve sonuç ilişkisi kuruluyorsa yıldız kaymasıda aynıdır,
Halk gökteki her yıldızın yerdeki bir insanı temsil ettigine inanır,bu nedenle yıldız kayınca birinin öldügüne uygunluk kaydeder,. Ayrıca yıldızın kaydıgını gören kimse bunun kendi yıldızı olabilecegini düşünür ve ölümü hatırlar.

4- YAĞMUR YAĞMASI İCİN YAPILAN İŞLEMLER..

A- Yağmur duasına çıkılır.buda şu şekildedir..
Birgün önce yağmur duasına çıkacagız diye cemaate haber verilir.Ertesi gün camiye toplanım iki rekat şükür namazı kılınır küs olanlar barıştırılır .çol çocuk kadın erkek katılımı sağlanır yüksek tepelere ya kayabaşı,kıraç veya gölaa tepesine çıkarak dua edilir yalvarılır,.Kuran okumasını bilenler bir araya gelir .karan okur,üçgün böyle devam edilir üçüncü gün kurban kesilerek ziyafet verilir…

Bunların dışında yağmur yağması için yapılan adetler..

a-Yılan öldürülür ağaca asılır veya yakılır.
b-Teneşir tahtası suya ıslanır.
c- Çocuklar bir araya gelirler ellarinde sopalara bağlı pacavra veya fırın söngesiyle birinin elindede halburla ev ev dolaşıp hediye veya ekmek toplarken sıra halinde dizilen çocuklar…TEKNEDE HAMUR YERDE ÇAMUR VER ALLAHIM VEEERRR BİR SÜRÜ YAĞMUR VER …derler

5-YAĞMURUN ÖN BELİRTİLERİ..

Köyde yagmurun ön belirtilerini gösteren birtakım şeylere inanılır..

a-Kayabaşına bulutun çökmesi..
b-Hayvanların başlarını göge kaldırıp derin derin soludugu.
c-Baykuşun durdugu yerde kanat çırptıgı.
Ç-Sıgırların fazla cızanaklaması veya büeneklemesi sineklerin toplu ucmaları insana saldırıcasına ısırması.
d-Gecaleyin yıldızların çokca belirmeside yakında yağmur yağacagına dair işaretlerdiye algılanır.

6-Yağmurun Afet Halinde Yağması ise.

Yagmur çok yagarsa durdurulması için,
a- Suya ıslanmış olan evvelki mezar tahtası sudan çıkartılır.
b- Eğer yağan dolu ise yerden alınan dolu tanasi dişle kırılır.
c- Dışarıya demir veya sacırak asılır.

7- Kış Bölünmesi.

Şubat ayı çıkmadan gök gürler veya şimşek çakarsa kışın bahara kaldıgına inanılır.


8-Kuraklık İle İLGİLİ Meseleler.

a-Kar fazla yağmadıgı kışın yazında susuzluk ve kurak olacagına inanılır..
b-Mayısın 20—25,,arası yagış olursa kurak olma inancı.
C-gün dönümünde yağmasa kurak olma inancı..

F-GÜN VE GECELERLE İLGİLİ İNANIŞLAR.

A-Salı günü işe başlanınca bitmeyecegi inancı
b-Gece sakız çiyneyene ölü eti çiyner denmesi
c-Gece aynaya bakanın ömrünün kısalacagı inancı.
Ç-Gece tırnak kesmanin kötü oldugu inancı.
d-Cuma ve bayram geceleri baca temizlenemeyecegi inancı.
e-Çarşamba günü dikiş dikmenin kötü oldugu inancı

G- RÜYA İLE İLGİLİ MESELELER.

a-Gece ayakkabısını kaybedenin bir şey kaybedecegi inanışı.
b-Rüyasında cenaze görenin ölecegi inancı.
c-Rüyasında manda kakışması görenin o günlerde kavga olacagı inancı.
Ç-Rüyasında para görenin gercekte parasız kalacagı.
d-Rüyada bulaşık su görmek cenaze işaretine .
e-Rüyasında dügün görenin o evden cenaze çıkacagı inancı
f-Rüyada kalabalık görmek kavonozda alabalık görmektir.
g- rüyasında mısır gören uyanınca suriyeyi görür …falan filan ..son ikisi benim eklemem..

H- MİSAFİRLE İLGİLİ MESELELER.

Belde halkımız eskiden oldugu gibi bu günde misafir perverdir evinde ne varsa misafirin önüne yıgar…
a-Yemek yerken kaşık elden düşerse aç geliyor veya misafir geliyor denilir.
b-Çay içerken bardagın yüzüne çöp çıkarsa misafir geliyor denir çöpün şekline göre tahmin yürütülür.
c-Göz segirmeside misafire işarettir denir.

İ- EV İLE İLGİLİ MESELELER.

A- Kapıların üzerine nazar boncugu takılır.
B- Kurban edilen koc ve boynuzlu koyunun kafa tası boynozuyla asilır.
C- Evin eşiginden kazma,kürek tırpan ve balta ile içeri girilmez.
D- Eşige oturulmaz muska olabilir veya cin çarpar diye.
E- Ateşe su dökülmez dökünce o ocagın sönecegi inancı.
F- Ateşin üstünden atlanmaz,tükürülmez,küller lagım ayagına dökülmez..evden akşam namazından sonra bir şey verilmez evin bereketinin gitmesi ve ugursuzluk sayılması sebebiyle.
G- Geceleyin tuz veya şeker verenin azgının tadının bozulacagı inancı.
H- Güneş battıktan sonra komşuya süt, yogurt gibi şeyler verilirse içine kömür koyulur.
İ- Fırında ilk pişen ekmeği yiyenin ilk karısının ölecegi inancı,
J- Taze ekmegi ısıtanın öküzünün boynunun yanacagı inancı.
K- Sofraya ekmegi çok ufalayanın çok kızı olacagı inancı.
L- Yemek kabını güzelce temiz yiyenin nişanlısının güzel olacagı inancı.
M- Yastıgın kutsallıgı inancı..onun için damadan bahşiş alınır,ona oturulmaz ve üzerinden atlanmaz.

HALK HEKİMLİGİ.

Halkın hastalıkların tedavisinde kullandıkları geneleksel adetlerdir.

1-Sigil tedavisi

Birip sigile dügüm yapılır ve çekilerek kopartılır,sigilli el kurbaa kanı ile yıkanır,eldeki sigil sayısınca tuz okunur ve atılır,yılan gömlegi ufalanır kaynatılır ve suyu içilir,sigil otu kaynatılıp içilir,herhangi mezardan toprak alınır sigile sürülür arkaya bakmadan kacılır,

2-Sarılıgın Tedavisi.

Kişinin sarılık oldugunu anlayan diger kişi ona okkalı bir tokat atar böylece korkup sarılıgın gidecegine inanılır.
Kiracının üstarafındaki deredeki sarılık çeşmesinin suyundan su alınarar yıkanır.
Hastanın dil altından ve iki kaşı arasından kan alınır.

3-Ağrıların Tedavisi

Haşlanmış patetes ufalanıp başa sarılır ..bundan kolay ne var her yer gosdil alahdiyanda,
Baş yazma ile sıkı sarılır.
Boş kuş yuvası bulanun başı agrıyacagına inanıldıgından görenin yuvaya tükürülür.
Gözü agrıyanın kedi önünden artanı yeyince gececegi.
Kaşlara fındık yagı sürülür.
Göze duran hocaya okutturulur.
Gözü agrıyan köpegin yal kabından yüzünü yıkar.
Agzı agrıyan kimse. Ölüm sebebiyle kaynıyla evlenen birine azgını sildirirse argının gececegi inancı.

4 –Göbegi düşene tedavi.

Göbeginin etrafı agrıyorsa göbeginin düştügüne inanılır,ve aç oldugu sırada göbegini çektirir,göbek çekici göbek etrafını ovarak göbegini yerine getirdigine kanaat getirdikten sonra üç gün agır kaldırmamasını tavsiye eder.

5-Basılmanın cenazeden gelince üzerindeki agırlıgın giderilmesi.

Cenazeden gelen direk eve girmez ahıra veya tuvalete girdikten sonra eve girer eger direk eve girerde evde hasta zuhur ederse basılma denir.bunun tedaviside o cenazenin kabrinden toprak getirilir çimme suyuna katılır hasta yıkanır ve tedavi olduguna inanılır.

6-Kursun Dökme.

Eger esner halsizleşir,hastalanırsa nazardegdigine inanılır..tedavi icin ya hocaya okutulur yada kurşun döktürülür.şöyleki..
Kursun küçük bir tavada eritilip hastanın başı üzerinde kabdaki suya okuyarak dökülür ve nazarın gececegine inanılır kurşunun su içersindeki aldıgı şekle göre yorum yapılır.

K-UĞURSUZLUK İNANCI-

1-Fiziki Belirtisai

Çogu zaman insanların dış görünüşüyle ilgili kanaat sahibi olunur ,uzunluk, kısalık ,şişmanlık,güzellik,çirkinlik,zayıflık veya uzuv noksanlıgı gibi özellikler.Ugursuz olan kimsede şu özellikleri taşıdıgına inanılır.

a-Göğ gözlü olanın nazarının degdigi.
b-Kısa kol kısa boy.kısa bacak.gibi özellikler
c-Alnın üzerindeki perceminin bir bölümünün kendinden geri yatık oluşuki,buna nakıs denir.
Ç-Topallık ve körlük bunun için kork kelinen körden topal geliyor geriyandan..diye ata sözü uydurmuşlardır.

2- Uğursuzlardan kaçınma yöntemi.

a-Onlarla dosluk kurarken dikkatli olunur.
b-Malın davarın yanına sokulmaz.
c-Ugursuz insan hayvanın yanına gelirse o gittikten sonra hayvanın tırnagına bevledilir.

3-Uğursuzluk getirdigine inanılan davranışlar.

a-Birinin önünden kara kedi geçerse uğursuzluk sayılır,
b-İki arkadaşın arasından kara kedi geçerse arkadaşlıklarının bozulacagına inanılır.
c-Yolda erkegin önünden kadın geçerse uğurunun kesilecegine inanılır.
Ç-Şabah işe giderken evin damında baykuş öterse o günün ugursuz olacagına inanılır.

l-VÜCUT AZALARIYLA İLGİLİ N İNANIŞLAR

a-Kesilen saç atılmazki kötü niyetli ellere geçebilir diye.Saç ortaya atılırsa başının ağrıyacagı inancı.
b-Yine kesilen sacı kuşlar yuvasına götürürse başın agrıyacagı inancı,
c-Gece tırnak kesilmeyecegi,Tırnak ortaya atılırsa basanın tırnak sahibine düşman olacagı,Atılan tırnagı tavuk yerse, tırnak sahibinin hasta olacagı inancı.
Ç-Çekilen diş bir yere gömülür,evin diregine çakılır,çocugun çıkan dişleri fare deligine konurki yeni dişler keskin olsun diye.

N- HAYVANLARLA İLGİLİ İNANIŞLAR

a- Hayvanlara nazar değmesin diye ,nazar boncugu,nal,muska takılır.
b-Yeni dogum yapan hayvanların memelerine kara sürülür,
c-Koç katım zamanı hayvanlara zarar gelmesin diye yün tarağı kimseye ödünc verilmez.
Ç-Yeni alınan hayvan herkese gösterilmez.

Hayvanlarla ilgili istekler.

a-Kuluçkaya tavuk yatıran kadın yazmasını arkaya toplarsa civcivlerin ibikli olacagı.
b-Koç katım zamanında kocun üzerine kız çocugu bindirilirse kuzuların dişi olacagı,

Hayvan Hastalıkları.

1-Soguklayan at ve eşegin tedavisi.

a-Saman kaynatılarak vücuduna sarılır.
b-Sancı cupugu ile hayvanın karnına vurulur.
c-Rakı içirilir.

2-Dabak…şap…Hastalıgı Tedavisi

a-Hayvanların yanında bu hastalık konuşulmaz.
b-Sırtına semer konurki bunu at veya eşek sanarak dabak yanaşmasın…hah..hah..hahhh.

SONUÇ…

BU inanışların büyük bir bölümü şu an beldemizde unutulmuş ve modern tıpba yönelinmiştir…..